Ibn Rushd werd geboren in 1126 in Cordoba. Zijn volledige naam was Abu al Walid Muhammad ibn Ahmad ibn Rushd. Hij staat in het Westen bekend als Averroës. Averroës was lid van een vooraanstaande familie. Zijn vader en grootvader waren rechters in Cordoba. Vanuit zijn achtergrond kon Averroës uitblinken in koranstudies en theologie. Hij was ook onderlegd in Arabische muziektheorie, geneeskunde, astronomie, geografie, wiskunde, fysica en hemelmechanica. Zijn filosofische en religieuze school staat bekend als averroïsme.
Ibn Tufayl (Abubacer in het Westen introduceerde Averroës aan het Almohaden Hof van al-Andalus. Dat was op het Iberisch schiereiland, voordat wij dat Spanje gingen noemen.. Averroës was vanaf 1169 rechter in Sevilla en later in Cordoba.
Deze periode stelde Averroës in staat om commentaren en interpretaties te schrijven op de werken van Aristoteles en Plato..
Een belangrijk vraagstuk uit het werk van Averroës is de verhouding tussen godsdienst en filosofie, waarbij hij aandacht vraagt voor de filosofie. Er ontstond hevig verzet van theologen tegen zijn geschriften, waarna de kalief zich tegen hem keerde. Averroës werd beschuldigd van ketterij, ondervraagd en verbannen naar Lucena. Ondertussen beval de kalief de verbranding van de filosofische en theologische boeken van Averroës, . Na een tijdje herriep de kalief de verbanning en riep hem terug.
Ibn Rushd stierf in Marrakesh in 1198, waar hij werd begraven. Drie maanden later werd zijn lichaam verplaatst naar Cordoba, zijn geboorteplaats. Zijn werken bleven een belangrijke invloed uitoefenen. Al werden er sinds de Verlichting veel blokkades opgeworpen die in de weg stonden van de receptie van zijn gedachtegoed.
Ibn Rushd krijg een plaats op het Filosofenpad van de ISVW in Leusden
Kamel Essabane en ik raakten allebei betrokken bij de introductie van Ibn Rushd en zijn gedachtengoed bij de ISV (Internationale School voor Wijsbegeerte) in Leusden. Er is daar een Filosofen pad. Waar overwegend de meer traditionele West Europese filosofen worden gepresenteerd. Het afgelopen jaar wilde men een verruiming, o.a. richting Ibn Rushd en Zhuang Zi. Ik schreef de biografie van Ibn Rushd voor dat vernieuwde Filosofenpad 2.0 en Kamel deed de ppt presentatie voor het zgn. Filosofisch café. Een mooie inbreng vanuit MA!
Ibn Rushd verdedigt de legitieme rol van de rede binnen een geloofsgemeenschap. Hij pleit als het ware tegenover een tribunaal waarin de geopenbaarde Wet van de islam als enige autoriteit geldt. Ibn Rushd is uiterst kritisch ten aanzien van de antifilosofische instelling van de gevestigde islam. Hij probeert aan te tonen dat die Wet filosofiestudie en logisch redeneren niet alleen toestaat maar zelfs verplicht stelt. Hij verdedigt vroegere moslimfilosofen en zegt dat het neersabelen van hun werk schadelijker is voor de islamitische gemeenschap dan de gedachten die erin worden ontvouwd. Door nader in te gaan op de drie fundamentele methoden waarmee de Wet mensen van verschillende aanleg en temperament de helpende hand reikt, presenteert Ibn Rushd in zijn werken de even zorgvuldig geformuleerde als voortreffelijk beargumenteerde opvatting over de mogelijkheden en grenzen van geloof en wetenschap.
Op zijn beurt is Ibn Rushd in het Westen in de latere eeuwen verdrongen. Dat wordt o.a. krachtig beargumenteerd door de Belgische politiek wetenschapper Koert Debeuf. Daar is veel meer over te zeggen, en daar ga ik in komende columns zeker op terugkomen.
Bronnen:
Kamel Essabane, Ibn Rushd (Averroës), powerpoint presentatie voor het Filosofisch café Vrienden van de ISVW op 19 november 2023 (hier de pdf)
ISVW – Het vernieuwde filosofenpad (hier de pdf)
Averoës, Het beslissende woord, Geloof en wetenschap in de Islam, Viator Reeks, vertaald en ingeleid door Remke Kruk, Klement, 2006 (72 blz.)
Ibn Rushd’s Natural Philosophy, Standford Encyclopedia of Philosophy, April 2018, substantive Revision January 2023 (29 blz. versie online)
Maribel Fierro (CSIC-Madrid), Ibn Rushd al-Ḥafīd (Averroes) and his exile to Lucena: Jewish ancestry, genealogy and forced conversion. AL-QAntARA XXXVIII 2, juli-december 2017, blz. 131-152, ISSn 0211-3589 (hier als pdf)
